- САУБАРÆГ
-
Саубарæджы дзуар мах рæстæджы бирæтæй ферох, фæлæ раздæр, суанг ма ссæдзæм æнусы райдайæны дæр тынг хъуыстгонд уыд. Ахуыргæндтæ куыд зæгъынц, афтæмæй йæм адæм кувын райдыдтой æвддæсæм-æстдæсæм æнусты. Уыцы рæстæг Ирыстонæн йæхи мидæг дæр цыди быцæутæ, фæлæ йын уæлдай тæссагдæр уыди æддагон лæбурджытæй, Кæсæджы æлдæрттæй (кæс Сау бæрæджы дзуар).Саубарæджы дзуары кувæндон и Уæлладжыргоммæ бацæуæн хъæу Бызмæ хæстæг, адæймаджы къах кæдæм нæ хæццæ кæны, ахæм лæгæты. Саубарæджы дзуар у къæрныхты æмæ абырджыты бардуаг. Бады сау бæхыл, йæ уæлæ – сау дарæс. Давынмæ æмæ марынмæ чи фæцæуы, уыдонмæ бæрзонд къæдзæхæй кæсы, хъахъхъæны сæ. Фæсивæд балцы цæугæйæ сæхи фæдзæхстой Саубарæджы дзуарыл, фæндараст куыд фæуой, сæ хæдзæрттыл дзагармæй куыд сæмбæлой, æнæфыдбылыз куыд уой. Уырныдта сæ, Саубарæджы дзуар сæ æхсæвы тары фæфæндараст кæндзæн, сæ фæнд сæ къухы бафтдзæн. Фæлæ сæ балц нæ фæрæстмæ, уæд сыл Саубарæджы дзуары зæрдæ фæхудт, цæуылдæр сæм фæхъыг, цæуыл-дæр сæм смæсты.Алы аз дæр уалдзæджы Бызы æмæ Уæлладжыргомы бирæ хъæутæ Саубарæджы дзуары номыл кодтой хъæугуывдтæ, аргæвстой-иу гал, сфыхтой-иу бæгæны, иумæйагæй-иу скодтой арахъ. Алы хæдзар дæр бæрæгбоны æргæвста нæл фыс. Бæрæгбон-иу ахаста цалдæр боны.Ис ахæм таурæгъ. Иу хатт, дам, куывдыбадæг хъæу сфæнд кодтой, Саубарæджы лæгæты цы ис, уый базонын. Сусхъæды мæцъæй сбыдтой бæндæнтæ æмæ иу лæджы уæлейæ бынмæ æруагътой.Цы лæджы æруагътой, уый, дам, лæгæтмæ куы æрхæццæ, уæд бакуырм æмæ скуывтæ «Хуыцау, мæ рæгъауы ис саубæрзæй урс гал æмæ дын уый нывонд фæуæд, æрмæст мæ, Саубарæг, дæхимæ кæсын бауадз». Æмæ, дам, уæд лæг йæ цæстытæй ракаст æмæ лæгæты федта æртæ лæджы. Уыдон сызгъæрин бандæттыл бадтысты, сæ разы арт сыгъд æмæ йыл физонджытæ фыхтысты. Лæг уыдон куы ауыдта, уæд та фæстæмæ бакуырм. Фæлæ йæ хæрдмæ куы сластой, уæд та йæ цæстæй ракаст. Æмæ цы бон загъта, уымæн, дам, йæ къуырийы бон гал аргæвста æмæ хъæубæстæн куывд скодта.Фыдæлтæ дзырдтой, Саубарæджы кувæндонмæ хæстæг, дам, фос куы ныууадзай, уæд сын ма фыдгæнджытæй тæрс, ма бирæгътæй. Фосыл, дам-иу бирæгъ куы бамбæлд, уæд, дам-иу цавддурæй баззад.кæс ИРОН ÆГЪДÆУТТÆ
Словарь по этнографии и мифологии осетин. 2014.